Akupunkturun Bilimsel Yanı mı Varmış?

Hani diyoruz ya “geleneksel tıp yöntemleri hakkında yapılmış çalışma çok az”, öyle mi gerçekten?

Ocak 2021 itibariyle “Web of Science” isimli akademik veri tabanında, başlığında “acupuncture” kelimesi geçen 13.391 makale yer almaktadır. Fakat bu önemli değil. Asıl önemli olan, akupunktur hakkında olumlu ya da olumsuz fikir beyan eden doktorlarımızın zihninde bu çalışmalardan kaçının yer aldığıdır. Tabi daha da önemlisi bu konuda konuşanların doktor olup olmadığıdır. Bu yazımda ilk kısma değineceğim.

Akupunktur, ‘iğne batırmak’ anlamına gelen ve binlerce yıldır uygulanan bir Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (GETAT) yöntemidir. Akademik araştırmaları en fazla olan GETAT yöntemlerinin başında gelir akupunktur.

Şimdi akupunktur hakkında sıklıkla akla gelen sorulara bilimsel çalışmalarla cevap bulacağız.
(İlgili yayınlara kaynakçadan ulaşabilirsiniz.)

1. Akupunktur hangi hastalıklarda kullanılır, bu hastalıklarla ilgili yapılmış bilimsel çalışma var mı?
   WHO (Dünya Sağlık Örgütü)’nun 2002’de yayınladığı raporda şu hastalıklar için yapılan kontrollü çalışmalarla akupunkturun faydalı olduğu gösterilmiştir: Kemoterapi ve/veya radyoterapi yan etkileri, alerjik rinit, depresyon, inme, primer dismenore, esansiyel hipertansiyon, doğumun indüklenmesi, bulantı ve kusma, boyun ağrısı ve daha fazlası¹…
    
2. Akupunktur noktalarının yerlerini günümüz bilimsel bilgileri ile anlamlandırabilmemiz mümkün müdür?
   Birçok akupunktur noktası major sinir demetleri üzerinde (örn. ulnar-median-radial sinirler) yer almakta; bununla birlikte birçok nokta da sinir dallanma noktalarına, sinirlerin foramenlerden (deliklerden) geçtikleri yerlere ve sinir terminal uçlarına denk gelmektedir^2-3.
    
3. Akupunktur noktalarının, akupunktur noktası olmayan noktalardan histolojijk olarak bir farkı mı vardır?
   Akupunktur noktalarında, akupunktur noktası olmayan noktalara oranla iki kat fazla dermal papilla tespit edilmiştir. Dermal papillalar daha yoğun serbest sinir uçları ve kapiller ağ içermektedir².
   Akupunktur noktaları; nosiseptör, golgi-tendon reseptörü, meissner korpüskülü ve krause cisimciği bakımından zengindir⁴.
   
   X-ray florasan ile yapılan çalışmada akupunktur noktalarında mikrodamarlanmanın daha fazla miktarda bulunduğu ve mast hücre konsantrasyonunun daha yüksek olduğu görülmüştür. Ca, Fe, Cu, Zn mineral içeriğinin; incelenilen dört noktanın üçünde akupunktur noktası olmayan bölgelere göre daha yüksek miktarda olduğu saptanmıştır^5-6.
   
   Akupunktur noktalarında nitrik oksit sentaz ekspresyonu ve nitrik oksit (NO) sentezi fazladır. Bu durum, bu noktalardaki elektrik rezistansının düşük olmasına neden olur⁷.
   
   Yapılan fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRG) çalışmalarında akupunktur noktasına batırılan iğne ile akupunktur noktası olmayan noktaya batırılan iğnenin beyinde aktivasyonunu değiştirdiği alanlar karşılaştırılmış. Her iki noktada da ortak olarak S1 ve S2 alanlarının uyarıldığı görülmüştür (somatosensoriyel korteks). Bu alanlar iğneyi hissetme ve acı duyma gibi duyulardan sorumlu beyin alanlarıdır. Fakat akupunktur noktasına iğne batırılmasıyla korteksin başka alanlarında da aktivasyon değişikliği olmuştur. Bu alanlar; prefrontal korteks, tegmental alan, insular korteks, parahipokampal alan’dır. Bu çalışmalar bize akupunkturun limbik sistemle ilişkisi olduğunu gösteren önemli çalışmalardır^8-9.
    
4. Bu kadarcık mı?
   Değil. Akupunktur meridyenleri çeşitli makalelerde dermatomlarla ilişkilendirilmiştir¹⁰. Yine fasya teorisi akupunkturun etkilerini açıklamak için kullanılan popüler bir teoridir^11-12.
    
5. Sizi en heyecanlandıran çalışmalar hangileri?
   En fazla gelecek vaat ettiğini düşündüğüm ve beni en fazla heyecanlandıran “Primo vasküler sistem”^{13,14,15,16,17,18,19,20} ile ilgili yapılan çalışmalardır. Bu konu üç beş cümleyle geçmek istemediğim kadar özel ve güzel bir konu. İnşallah bir başka yazıda bu konuyu ayrıntılı olarak ele alırım. 

GETAT’la ilgili, özellikle de bu yazımla ilgili sormak istediğiniz sorularınızı, ayrıca dergimizde hangi GETAT yöntemiyle ilgili yazılar görmek istediğinizi yorumlar kısmına yazabilirsiniz. Sizin talepleriniz bize yol gösterecek, güç verecektir.