Akupunkturun Bilimsel Yanı mı Varmış?
Hani diyoruz ya “geleneksel tıp yöntemleri hakkında yapılmış çalışma çok az”, öyle mi gerçekten?
Ocak 2021 itibariyle “Web of Science” isimli akademik veri tabanında, başlığında “acupuncture” kelimesi geçen 13.391 makale yer almaktadır. Fakat bu önemli değil. Asıl önemli olan, akupunktur hakkında olumlu ya da olumsuz fikir beyan eden doktorlarımızın zihninde bu çalışmalardan kaçının yer aldığıdır. Tabi daha da önemlisi bu konuda konuşanların doktor olup olmadığıdır. Bu yazımda ilk kısma değineceğim.
Akupunktur, ‘iğne batırmak’ anlamına gelen ve binlerce yıldır uygulanan bir Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (GETAT) yöntemidir. Akademik araştırmaları en fazla olan GETAT yöntemlerinin başında gelir akupunktur.
Şimdi akupunktur hakkında sıklıkla akla gelen sorulara bilimsel çalışmalarla cevap bulacağız.
(İlgili yayınlara kaynakçadan ulaşabilirsiniz.)
- Akupunktur hangi hastalıklarda kullanılır, bu hastalıklarla ilgili yapılmış bilimsel çalışma var mı?
WHO (Dünya Sağlık Örgütü)’nun 2002’de yayınladığı raporda şu hastalıklar için yapılan kontrollü çalışmalarla akupunkturun faydalı olduğu gösterilmiştir: Kemoterapi ve/veya radyoterapi yan etkileri, alerjik rinit, depresyon, inme, primer dismenore, esansiyel hipertansiyon, doğumun indüklenmesi, bulantı ve kusma, boyun ağrısı ve daha fazlası1…
- Akupunktur noktalarının yerlerini günümüz bilimsel bilgileri ile anlamlandırabilmemiz mümkün müdür?
Birçok akupunktur noktası major sinir demetleri üzerinde (örn. ulnar-median-radial sinirler) yer almakta; bununla birlikte birçok nokta da sinir dallanma noktalarına, sinirlerin foramenlerden (deliklerden) geçtikleri yerlere ve sinir terminal uçlarına denk gelmektedir2-3.
- Akupunktur noktalarının, akupunktur noktası olmayan noktalardan histolojijk olarak bir farkı mı vardır?
Akupunktur noktalarında, akupunktur noktası olmayan noktalara oranla iki kat fazla dermal papilla tespit edilmiştir. Dermal papillalar daha yoğun serbest sinir uçları ve kapiller ağ içermektedir2.
Akupunktur noktaları; nosiseptör, golgi-tendon reseptörü, meissner korpüskülü ve krause cisimciği bakımından zengindir4.
X-ray florasan ile yapılan çalışmada akupunktur noktalarında mikrodamarlanmanın daha fazla miktarda bulunduğu ve mast hücre konsantrasyonunun daha yüksek olduğu görülmüştür. Ca, Fe, Cu, Zn mineral içeriğinin; incelenilen dört noktanın üçünde akupunktur noktası olmayan bölgelere göre daha yüksek miktarda olduğu saptanmıştır5-6.
Akupunktur noktalarında nitrik oksit sentaz ekspresyonu ve nitrik oksit (NO) sentezi fazladır. Bu durum, bu noktalardaki elektrik rezistansının düşük olmasına neden olur7.
Yapılan fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRG) çalışmalarında akupunktur noktasına batırılan iğne ile akupunktur noktası olmayan noktaya batırılan iğnenin beyinde aktivasyonunu değiştirdiği alanlar karşılaştırılmış. Her iki noktada da ortak olarak S1 ve S2 alanlarının uyarıldığı görülmüştür (somatosensoriyel korteks). Bu alanlar iğneyi hissetme ve acı duyma gibi duyulardan sorumlu beyin alanlarıdır. Fakat akupunktur noktasına iğne batırılmasıyla korteksin başka alanlarında da aktivasyon değişikliği olmuştur. Bu alanlar; prefrontal korteks, tegmental alan, insular korteks, parahipokampal alan’dır. Bu çalışmalar bize akupunkturun limbik sistemle ilişkisi olduğunu gösteren önemli çalışmalardır8-9.
- Bu kadarcık mı?
Değil. Akupunktur meridyenleri çeşitli makalelerde dermatomlarla ilişkilendirilmiştir10. Yine fasya teorisi akupunkturun etkilerini açıklamak için kullanılan popüler bir teoridir11-12.
- Sizi en heyecanlandıran çalışmalar hangileri?
En fazla gelecek vaat ettiğini düşündüğüm ve beni en fazla heyecanlandıran “Primo vasküler sistem”13,14,15,16,17,18,19,20 ile ilgili yapılan çalışmalardır. Bu konu üç beş cümleyle geçmek istemediğim kadar özel ve güzel bir konu. İnşallah bir başka yazıda bu konuyu ayrıntılı olarak ele alırım.
GETAT’la ilgili, özellikle de bu yazımla ilgili sormak istediğiniz sorularınızı, ayrıca dergimizde hangi GETAT yöntemiyle ilgili yazılar görmek istediğinizi yorumlar kısmına yazabilirsiniz. Sizin talepleriniz bize yol gösterecek, güç verecektir.
- World Health Organization (WHO) (2002) Acupuncture: Review and Analysis of reports on Controlled Clinical Trials. Geneva: WHO.
- W. Zhou and P. Benharash, “Effects and mechanisms of acupuncture based on the principle of meridians,” JAMS Journal of Acupuncture and Meridian Studies, vol. 7, no. 4, pp. 190–193, 2014.
- Lee M, Longenecker R, at al. “Distinct neuroanatomical structures of acupoints Kidney 1 to Kidney 8: A Cadaveric Study” Med Acupunct 2019 Feb. doi: 10.1089/acu.2018.1325.
- Kho, H. and Robertson, E.N. (1997) The Mechanisms of Acupuncture Analgesia: Review and Update. American Journal of Acupuncture, 25, 261-281.
- Zhao L, Chen J, Liu C-Z, et al. A Review of Acupoint Specificity Research in China: Status Quo and Prospects. Evid. Complement. Alternat. Med 2012(1), 16 (2012).
- Zhang D, Ding G, Shen X, et al. Role of mast cells in acupuncture effect: A Pilot Study. Explore. 2008;4(3):170–177.
- Ma, S.X. Enhanced nitric oxide concentrations and expression of nitric oxide synthesis. Altern. Complement. Med. 9(2): 207–215, 2003. Malizia, E., G. Andreucci, D. Paolucci, F. Crescenzi, A. Fabbri and F. Frai
- Hui KK, Liu J, Makris N, …(2000) Acupuncture modulates the limbic system and subcortical gray structures of the human brain: Evidence from fMRI studies in normal subjects. Hum Brain Mapp 9:13–25.
- Usichenko TI, Wesolowski T, Lotze M. Verum and sham acupuncture exert distinct cerebral activation in pain processing areas: a crossover fMRI investigation in healthy volunteers. Brain Imaging Behav. 2014 Apr 12.
- Ferreira AS, Luiz AB. Role of dermatomes in the determination of therapeutic characteristics of channel acupoints: a similarity-based analysis of data compiled from literature. Chin Med 2013; 8:24. doi:10.1186/1749-8546-8-24
- Langevin HM, Yandow JA: Relationship of acupuncture points and meridians to connective tissue planes. Anat Rec 2002; 269:257–65
- Finando, S.; Finando, D. Fascia and the mechanism of acupuncture.J. Bodyw. Mov. Ther.2011,15, 168–176.
- B. C. Lee, H. S. Lee, and D. I. Kang, “Growth of microgranules into cell-like structures in fertilized chicken eggs: hypothesis for a mitosis-free alternative pathway,” Journal of Acupuncture and Meridian Studies, vol. 5, no. 4, pp. 183–189, 2012.
- Chikly B, Roberts P, Quaghebeur J. Primo vascular system: A Unique biological system shifting a medical paradigm. J Am Osteopath Assoc. 2016;116:12–21.
- Kang KA, et al., Technical Challenges in Current Primo Vascular System Research and Potential Solutions, Journal of Acupuncture and Meridian Studies (2016).
- Hwang SH, SJ Lee, ..., BS Kwon. (2014) Non-marrow hematopoiesis occurs in a hyaluronic acid-rich node and duct system in mice. Stem Cells Dev; DOI: 10.1089/scd.2014.0075.
- Hwang SH, SJ Lee, SH Park, Brahmananda R. Chitteti, EF Srour, S Cooper, G Hangoc, (2014) Non-marrow hematopoiesis occurs in a hyaluronic acid-rich node and duct system in mice. Stem Cells Dev DOI: 10.1089/scd.2014.0075.
- Lim, C. J., Lee, S. Y., & Ryu, P. D. (2015). Identification of Primo-Vascular System in Abdominal Subcutaneous Tissue Layer of Rats. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2015, 1–13. doi:10.1155/2015/751937
- Han HJ, Ogay V, Park SJ et al (2010) Primo vessels as new flow paths for intratesticular injected dye in rats. J Acupunct Meridian Stud 3:81–88
- B. C. Lee, H. S. Lee, and D. I. Kang, “Growth of microgranules into cell-like structures in fertilized chicken eggs: hypothesis for a mitosis-free alternative pathway,” Journal of Acupuncture and Meridian Studies, vol. 5, no. 4, pp. 183–189, 2012.