Gökyüzündeki Anjiografik Görünüm

Bu yazımızda havanın kapkara bulutlarla kaplandığı vakit, sesiyle ve görüntüsüyle ürpertici, aynı zamanda Allah’ın rahmetinin habercisi olan “şimşek” olarak adlandırdığımız elektriksel yük boşalımını ve şimşek çeşitlerinden birisi olan “yıldırım”ı ele alacağız. Bu uzun ve kafa karıştırıcı cümleden sonra mevzumuza geçelim.

Mitolojik açıdan “şimşek” ve “yıldırım” korkutucu çağrışımları olan kavramlardır. Bunun sebebi bazı eski toplumların bunlara Tanrı’nın silahları gözüyle bakmalarından kaynaklanıyor olabilir. Tanrı’ya inanan bir insanın Tanrı’nın silahı olarak nitelediği bir şeyden korkmasını da haliyle doğal karşılayabiliriz. Aslına bakarsak gökyüzü karanlık bulutlarla kaplıyken şarıl şarıl yağan yağmur esnasında, gökyüzünde beyaz çizgiler görmek ve ardından şiddetli bir ses duymak zaten başlı başına korkutucu bir olay. Hatta buna bir isim bile verilmiş. Şimşek veya gök gürültüsünden kaynaklanan bu korku astrafobi olarak adlandırılıyormuş. Bu korkutucu olay, bir mü’min için dudaklarından çıkacak “لا اله الا الله” (Lâ ilâhe illallah) cümlesi ile Rabb’ine olan inancını pekiştirme sebebi. Gaflete düşüp Allah’ın her daim kendisini gördüğü bilincinden uzaklaşan bir Müslüman için ise Allah (c.c)’ın sonsuz kudretin kendinde olduğunu hatırlattığı bir mesaj. Bir tıpçı için de gökyüzünde beliren anjiografik bir görüntüyü anımsatan bir ışık kümesi belki de…

Allah (c.c) da Kur’an-ı Kerim’de bu konuya yer vermiş, bu gök olaylarının Allah (c.c)’ın varlığının delillerinden olduğundan bahsetmiş ve ibret verici niteliğine değinmiştir.

Korku ve ümit kaynağı olarak şimşeği size göstermesi, gökten yağmur indirip onunla yeryüzünü ölümünden sonra diriltmesi, onun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir. Şüphesiz bunda aklını kullanan bir toplum için elbette ibretler vardır. (Rûm / 24)

Hatta Kur’an-ı Kerim’in 13. Sûresine adını veren Râ’d kelimesi “gök gürültüsü” anlamına gelmektedir.

O, korku ve ümit vermek için size şimşeği gösterendir, yağmur yüklü bulutları meydana getirendir. Gök gürlemesi O'na hamd ederek tespih eder. Melekler de O'nun korkusundan tespih ederler. O yıldırımlar gönderir de onlarla dilediğini çarpar. Onlar ise Allah hakkında mücadele ediyorlar. Halbuki O, azabı çok şiddetli olandır. (Râ’d / 12-13)

Şimşek, bir oraj¹ esnasında elektrik yüklü bulutların kendi içinde veya başka bir bulutla arasında oluşan veyahut da yeryüzü ile arasında oluşan elektrik boşalmasıdır. Önceden tahmin edilmesi oldukça zor olmakla birlikte belli hava koşullarında meydana gelir. Bu elektrik boşalması, elektrik yükünün hava direncini kırdığı takdirde gerçekleşir ve gözle görülebilir niteliktedir. Eğer şimşek bulut ile yeryüzü arasındaki elektrik boşalmasından oluşuyorsa yıldırım olarak adlandırılır. Yıldırım, zikzaklı bir yol takip ederek kollar hâlinde aşağı doğru iner. Genellikle şiddetli bir yağmurla birlikte görülür. Yıldırım ve şimşek demişken konuyla yakından ilgili gök gürültüsünden de bahsedelim. Gök gürültüsü, şimşek ve yıldırım esnasında duyduğumuz sonik patlama² sesine benzer yüksek sese verilen isimdir. Şimşek sonucu havada şiddetli bir basınç ve sıcaklık yükselmesi görülür. Oluşan bu ani sıcaklık ve basınç değişimi havanın hızla genleşmesine neden olur. Bu durum yıldırım hattı boyunca havada -sonik patlamalar sırasında olduğu gibi- şok dalgalarının oluşmasına neden olur. Gök gürültüleri sırasında duyduğumuz patlamaya benzer sesler bu durumdan kaynaklanır. Şimşek ile gök gürültüsü aynı zamanda oluşmasına rağmen ışık sesten daha hızlı olduğundan ötürü bizlere şimşek görüntüsü daha erken gelir, arkasından da o kuvvetli sesi duyarız. Şimşeğin görülmesi ile gök gürültüsünün duyulması arasında geçen sürenin (sn.) 5’e bölünmesi ile şimşek çakmasının olduğu yere olan uzaklık tahmin edilebilir.

Şimşek ve yıldırım sadece kümülonimbüs³ bulutlarında görülür. Diğer bulutlarda sadece enerji akımı sayesinde görülebilir. Kar fırtınalarında, kum fırtınalarında ve hatta volkanlardan çıkan gaz ve toz bulutlarında da şimşeklere rastlanır. Dünya genelinde saniyede 50 ila 100 şimşek çakar.

Allah’ın bize verdiği can emanetine sahip çıkmakla yükümlü olan bizler bu gök olayı karşısında güvenliğimize dikkat etmeliyiz. Şimşek çakması esnasında en yaygın tehlikeli 6 aktiviteyi Meteoroloji Genel Müdürlüğü şu şekilde sıralamış: 1- Açık alanlarda oynamak, çalışmak. 2- Tekne gezintisi, balık avlama ve yüzme. 3- Ağır tarım veya yol araçlarında çalışmak. 4- Golf oynamak. 5- Telefonla konuşmak. 6- Elektrikli cihazları kullanmak ya da tamir etmek. Eğer şimşek çakması esnasında açık alanda isek saçlarımız dikelebilir. Bu durumda hemen en yakın binanın içine girmeliyiz. Eğer sığınabileceğimiz kapalı bir alan yoksa, mümkün olan en alçak yerde çömelmeliyiz fakat kesinlikle yere uzanmamalıyız.

Belki de hepimizin az çok bildiği bu olaylarla ilgili bir çalışmada bulunmaya beni iten şey, bu gök olayının maddi görünümden ziyade arkasında yatan güçlü bir manevi mesaj olması oldu. Yüce Allah (c.c)’nün kudretini insanoğluna gösterdiği ve büyük bir ibret verici nitelik taşıyan bu gök olayı insanı dehşete düşürüyor ve tefekküre sevk ediyor. Rabbim bizleri bu mesajı yüreğinde hissedebilen ve ömrünü Allah yolunda geçirebilenlerden eylesin.