Psikolojik Korona Vakasından Hipokondriyazis'e

 هو ب ح ص س

2019  yılının sonlarından itibaren duymaya başladığımız mart ayından bu yana da ülkemizde de görülmeye başlayan covid-19 hepimizi doğrudan ve dolaylı olarak etkiledi. Kimileri bu salgına karşı verdiği savaşı kazandı kimileri yenik düştü. Sağlık Bakanlığı vaka sayısının ülke nüfusumuzun yaklaşık yüzde 8 ine bulaştığını açıklıyor. Peki psikolojik koronaya yakalananlar var mı diye sormak aklıma geldi. Hepimiz; sık sık maske değiştirenler, sürekli eldiven takanlar, dezenfektan bağımlıları, gönüllü oda hapsine girenler gibi birçok psikolojik korona vakasına şahit olduk. 

Bu yazıyı bir yakınımızın karantina sürecinde yaşadıklarından yola çıkarak yazmaya karar verdim. Kendisi çalıştığı yerde covid pozitif birinin çıkmasıyla 14 gün karantinaya girdi. Ailesi ve yakınlarından bu süre zarfında uzak durdu. Buraya kadar her şey normaldi ancak karantina sonrasında testinin negatif çıkması kendisini tatmin etmedi ve gönüllü karantinaya devam etti. Odasında yalnız yaşamaya devam etti. Bu sürede farklı organlarında ağrı tarifi ile defaatle doktora başvurdu. Her gittiği doktordan sağlam olduğunu, hiçbir sıkıntısı olmadığını duymasına rağmen sağlıklı olduğuna inanmadı ve psikiyatrik ilaç kullanmaya başladı. Ancak başka bir doktorun tavsiyesi aile ve akraba yardımıyla bu durumdan kurtulabildi. Bu durumdan hareketle aklıma "Hastalık Hastalığı" geldi. 

Birçok tıp öğrencisi; yakınlarının çeşitli ağrı, hastalık tariflerine cevap bulmaya çalışmıştır. Kan tahlillerini gösterip doktorunun göremediği ancak sizin o beklenen hastalığını keşfeden kahraman olmanızı ümit eden teyzeler, ilaç torbalarını sizlere gösterip doktorun söylemediği veya bilmediği şeyi sizin söylemenizi bekleyenler genç doktor adaylarını kuşatmış durumda. Ayrıca tansiyon ölçmenizle kendilerini daha iyi hissedenler de yok değil. Bunların çoğunu kesin olmamakla beraber hipokondriyazis tanısı koymanız sizi zihinsel olarak rahatlatacağa benziyor. Peki hipokondriyazis nedir? Tanı ve tedavi süreci nasıl işler? 

Hastalık hastalığı olarak tanımlayacağımız literatürde hipokondriasis olarak yer alan aynı zamanda sağlık kaygısı olarak da adlandırılan psikiyatrik bir bozukluk. Anatomik olarak hipokondrium olarak tanımlanan kaburga altında hissedilen ağrılar nedeniyle bu sözcük kullanılmıştır. Hipokondriyazis kişinin vücut belirtilerini yanlış yorumlamasına bağlı olarak, ciddi bir hastalığı olduğu veya olacağı düşüncesini taşıyıp durması, yeterli tıbbi değerlendirme yapılmasına ve güvence verilmesine rağmen bu düşüncelerin sürüp gitmesi ile karakterize bir bozukluktur. Etiyolojisinde ise bu kişilerin fiziksel hastalık eşiklerinin ve toleranslarının düşük olduğu, sosyal öğrenme modeli ile hasta rolünü benimsedikleri, belirtilerin düşük özgüven ve suçluluk olduğu belirtilmiştir. Psikodinamik yaklaşımda ise bu kişilerin başkalarına duydukları öfke ve besledikleri düşmanlıkların bedensel yakınmaya dönüşmesi olarak tarif ediliyor. Bu teze destek olan araştırmalar hormonal ve sinirsel bozukları kanıt olarak gösteriyor. Genelde Hipokondriyazis hastaları beyin kalp gibi önemli organlarında hastalık olduğunu dile getiriyorlar. Yukarıdaki vakamızda tanı kriterlerimizin bir kısmını gördük ancak belirtiler bu kadarla sınırlı değil. Hipokondriyazis hastaları geçmişte yaşadıkları psikolojik olaylar sonrasında yakalandıkları her hastalığı internetten araştırır, internette çeşitli forum sitelerinde kendi hastalığının belirtilerini adeta cımbızla çekip kendilerine teşhis koyarlar. Tabi bu teşhis koyan hastamız bir an önce bir uzman tarafından hastalığının ispatını duymak için hastaneye başvurur. Ancak gittiği doktor böyle bir hastalığı olmadığını sağlıklı olduğunu söylemesi onu ikna etmez ve doktorun hastalığını kendisinden sakladığı düşüncesine kapılıp hastalığını keşfedecek doktoru aramak için hastane hastane dolaşır. Hastalar öyle bir noktaya gelir ki doktorların hastalığı hakkında yeteri bilgiye sahip olmadıklarını düşünmeye başlar. İş ve aile hayatlarını bu hastalık sürecinden dolayı ihmal ederler. Hasta rolü aslında bir kaçıştır. Çünkü hasta olduğunu tarif eden kişi sorumluluklardan kaçınır, görevlerden muaf tutulur. Hastalığını düşünüp durma hali, bedensel ağrılarını abartma, aile öyküsü çıkararak hastalığının genetik olabileceği kanısına varmanın yanında kendi kendini muayene etme, nabızlarını kontrol etme ve sık sık tansiyon ölçtürmeleri, nefes almakta zorlandıklarını söylemeleri de belirtiler arasındadır. Çoğu kişinin annesinden teyzesinden gördüğü gibi bu hastaların kalınca tahlil sonuçları röntgenleri vs. olan hasta dosyaları ve meşhur ilaç torbalarının olması da bu hastaların özellikleri arasındadır. 

Tedavi konusuna gelirsek geçmeyen ağrıları olan, birçok doktora gidip tahlil yaptırmasına rağmen sağlıklı olduğu söylenen biriyseniz, böyle bir yakınınız varsa veya gelecekte hekim olduğunuzda böyle bir vaka öyküsü olan bir hasta ile karşılaşırsanız bu kişinin hipokondriyazis hastası olabileceğini ve bir psikiyatriste görünmesini tavsiye ediniz. Psikiyatrist tarafında değerlendirilen hasta psikoterapi ve medikal tedavi ile takip edilebilir. 

Müslümana yaraşır duruş ise hastalık gelmeden sağlığın kıymetini bilmektir. Başımıza gelen musibetlerden ders çıkarmak bize yakışandır. Hastalık ve sağlık, ölüm ve yaşam bizler için imtihandır, ümidimiz imtihanı geçmektir Şuarâ suresi 80.ayette “Hastalandığım zaman bana şifa veren O’dur.” buyrulmuştur. Hadisi Şerif’te “Allah(c.c) hiçbir hastalık yaratmamıştır ki onun şifası olmasın” buyrulmuştur. Bizi yaratan elbet bizim hastalığımızın verendir. Tababet bir ilimdir şifaya vesiledir, Şafi olansa Rabbimizdir. Biz tıbbiyeliler Hakim-i Mutlak’ın şifa vesilesi olarak çok çalışmalı, ilmen ve kalben kendimizi geliştirmeliyiz. Hatadan münezzeh olan Allah’tır, yazarken hatam oldu ise affoluna. Çalışmak ve gayret bizden, tevfik ve muvaffakiyet Rabbimizdendir.