Terbiyeli Uyku

Eğer uyku terbiye edilirse, hayat da terbiye edilir. Kaliteli uyku kaliteli bir yaşamın başında gelmektedir. Tüm başarılı insanların hayatını araştırdığımızda onların kaliteli bir hayat sürmüş olduklarını görüyoruz. Bu kaliteli hayat; düzenli ve programlı yaşamın neticesinde ortaya çıkar. Bir insan 25 yaşına geldiği halde hala hayatı; dağınık ve düzensiz ise onun başarılı biri olması çok uzak bir olasılıktır. Kişisel gelişim kitaplarının hemen hemen hepsi başarının en önemli anahtarının düzenli yaşam olduğunu yazar. Eğer düzenli bir hayat yaşıyorsanız bu sizi kesinlikle başarıya götürecektir.

Bu yazımızda: “düzenli bir hayat, kaliteli bir uykuyla başlar ve devam eder” fikrini anlatmaya çalıştık. Uyku düzeyini doğru sağlayan insanlar, hayatının tüm alanlarında dengelerini korumayı başarır ve başkalarından daha verimli bir yaşam sürerler. Uykusunun hakkını veremeyen insanlar ise yeteri kadar düşünemedikleri için sık sık zor durumlarla yüzleşmek zorunda kalırlar. Uyku süresini vücudumuzda yarınki gün için “temizlik yapılma süresi” diye de tanımlayabiliriz. Düzenli gece uykusundan mahrum kişilerin, metabolik hastalıklara yakalanma olasılığı daha yüksektir. Ölüm nedenlerini araştıran bir çalışmada uykusuz kalanların aç kalanlara göre daha erken öldüğü görülmüştür. Eğer gece iyi uyumamışsan gününün kalitesiz geçmesi beklenen bir durumdur. Vücudumuzda bulunan rahatsızlıkların büyük bir kısmı yetersiz uykunun sonucunda ortaya çıkar. Araştırmalar uzun süredir uykusuzluk sorunu yaşayan insanların kendilerini sürekli aç hissettiğini ve bunun da kilo artışıyla sonuçlandığını ortaya koymuştur. Beslenme ve Diyet Uzmanı Melis Torluoğlu, uyku düzeni doğru olmayan bireylerde obez olma riskinin %65 oranında arttığının çalışmalarla kanıtlandığını yazıyor.

İnsan beynini en fazla etkileyen iki unsur uyku ve hareket alışkanlığıdır. Organizmamızın en önemli organı olan beyin, uyuduğumuz zaman gün içinde aldığı bilgileri düzenler, pekiştirir ve uzun süreli kullanım için depolar. Bellek güçlendirilmesi bu süreçte gerçekleşir. Beden ve zihnin yenilenmesi için en önemli şartlardan birinci sırada geleni düzenli ve yeterli uykudur. Çünkü beyin ve bedenimizin ihtiyaç duyduğu enerji uyuduğumuz zaman sağlanır. Sağlam bir yaşam, sağlam bir beyine, sağlam bir beyin de yeterli ve düzenli bir uykuya muhtaçtır. Yeterli uyumayan kişi kendi beyin hücrelerini öldürmektedir desek yanlış söylemiş olmayız. Kişisel gelişim konusunda birçok kitabın yazarı olan Mümin Sekman, “Her şey Beyinde Başlar” kitabında uykusuzluğu; en önemli performans düşürücü faktör olarak tanımlamıştır. Kaliteli uyku, algılama kalitemizi de artırır. Tıbbi araştırmalar yirmi dört saat uykusuzluğun beyine olan etkisinin sarhoşluğun beyine olan etkisi ile aynı olduğunu ortaya koymuştur. Yazar Muhammed Bozdağ’ın “Zihinsel Şifa” isimli kitabında konu ile ilgili önemli istatistikler kayda almış: ”Bir gecelik uykusuzluk zihinsel becerileri %30, iki gecelik uykusuzluk ise %60 oranında azaltır. 48 saat uykusuz kalan üniversite öğrencilerinin basit matematik işlemleri yapmakta bile zorlandıkları görülmüştür”. Doğru öğrenmek ve beynimizi doğru kullanabilmek için doğru uyuma şeklinin nasıl olduğunu öğrenmemiz gerekmektedir.

Uykumuzun %80’ini kapsayan NREM süresinde, vücudumuz derin dinlenme halindedir ve beyin bedenimizdeki hücresel tahribatları tamir eder. Rüyaların yaşandığı %20’lik REM kesitlerinde ise bilgiler yeniden organize edilir.

Beynimizin uyku ile ilgili sorumlu bölgesi hipotalamustur. Uyku merkezi sayılan hipotalamus, biz uykuda olduğumuz zaman durmadan çalışıp vücudumuzdaki gereken dengeyi sağlar. Daha detaylı söylersek; sindirimle, vücudun ısı dengesiyle, kasların dinlenmesiyle, psikolojimizin düzene koyulması ve hormonların üretilmesi ile uğraşır. Uykumuzun kalitesini, uyuduğumuz ortam, gözümüzü rahatsız eden ışık, odadaki kokular, odamızın sıcaklık derecesi, giydiğimiz elbiseler belirler.

Uyuduğumuz sürede vücudumuz gevşer ve kaslar tamamen kapatılır. Bu arada hipotalamus hemen kasların rahatsızlığını ve yorgunluğunu tedavi etmeye başlar. Kas tedavisi süresince kas gelişimini için önemli olan büyüme hormonu salgılar. Dolayısıyla sağlam büyümemizin uykumuzla direk bağlantısı vardır. Kaslarımızı geliştirmek için ne kadar uğraşsak da düzenli uykumuz yoksa organizmamız bu hormonu yeteri kadar salgılamadığından kaslarımız doğru şekilde gelişmez.

Uyuduğumuz süre boyunca vücudumuz hormonları dengede tutup tedavi etmeye çalışır. Bu sürede salgılanan ghrelin ve leptin hormonları açlık ve tokluk gibi durumları sağlar. Ayrıca karanlıkta salgılanan mutluluk hormonu olarak tanıdığımız melatonin de rahat uyumamızda bize yardımcı olur. Hormon bozukluğu ve bununla ilgili hastalıklarda yetersiz uykunun büyük bir rolü vardır. Testosteron ve östrojen diye adlandırdığımız cinsel hormonların uyku sürecinde daha aktif salgılandığını biliyoruz. Araştırmalar gösteriyor ki, uyku kalitesi arttıkça cinsel yönden etkili olma oranı da artıyor. Uzun süredir uykusuzluk sorunu yaşayan kişiler cinsel hormonları doğru salgılanamadığı için bu konuda sürekli sorunlarla karşılaşmaktadırlar.

İstatistikler en sık ölüm nedenlerin trafik kazaları olduğunu, çoğunlukla ölümle sonuçlanan trafik kazalarının da uykusuzlukla doğrudan bağlantısı olduğunu göstermektedir. Basit görünse de bu kadar ölüme neden olan uykusuzluk; iş hayatında, aile ile olan yaşamda, genel olarak hayatın tüm alanlarında negatif etkilere neden olur.

Sindirim ve sinir sisteminin performansını düşüren, kişide karar verememe, enerjik olamama, sürekli telaş ve uyum sağlayamama gibi büyük problemler yaratan uyku bozuklukları, bir an önce tedavi olunmaz ise fiziksel ve zihinsel olarak daha büyük hastalıklara yol açar.

Pratik psikoterapi uzmanı ve psikolog olan Rusyalı ünlü hekim ve yazar Valeri Sinelnikov “Kendi Hastalığını Sev” adlı kitabında düzenli uykunun sırrını şöyle anlatıyor: “Ben iyi biliyorum ki, sakin ve düzenli uyku uyuyabilmenin tek yöntemi, insanlara, kendine ve hayata güvenmek, aktif yaşam tarzı ve ruhsal dengedir.” Makalemizin ikinci bölümünde uyku sorunlarını çözebilmek ve verimli bir uyku uyuyabilmek için, birçok bilimsel kaynaktan derlediğimiz 12 Altın kuralı siz okuyucularımızla paylaşacağız.

Makalenin devamı için Tıbbiyeli Dergiyi takipte kalın.